گچینی ھال: فرقھی جنگ ءَ راجی پجار ھلاس مذھبی ردوم زورگ ءَ اِنت ، سیمسرگیش اَنت ءُ کوردستان ھم جوڑ بیت

ریوٹرز ۔ چَہ سنی منندیں میانی عراق ءَ جھادیانی توپانے چست اِنت دیم پہ بغدادءَ کہ جنگول ءَ نز ءَ  آ اُود ءَ شیعہ سرکارے واکمند اِنت ۔ آ جھلانکیں فرقہ پرستی ءَ سرپوش کنگ لوٹ اَنت کہ آئی ءَ سوریہ ءِ تھی جنگ ھم آس داتگ ءُ ھمے آس  زیمی ئیں موسوی چاگرد ءَ ھم گرگ  ءَ اِنت چوش کہ لیبنان اِنت ۔

فرقہ پرستی ءِ '' جن '' نی جوانیں رنگے ءَ چَہ بوتل ءَ ڈن در اَتکگ ، میان رودرتک ءِ تھی کْوھنیں ربیدگی جیڑھاں کمرنگ کنان اِنت  ابید چَہ ایشی ءَ کہ آ دنیگت ماں  کسمانک ءَ گوازی کنگ ءَ اَنت ۔

1979 ءِ اسلامی آشوب ءَ چَہ عرباں ڈنی ملک ایران ءَ شیعہ مذھبی سرکار ے واکمند بوت ، آئی ءَ میان رودرتک ایران ءُ سعودی عرب ءِ میان ءَ کہ سرجم ءَ بنیادپسندیں '' سنی وھابی '' لیکوانی سر ءَ کاربندیں بادشاھی یے،  پہ میان رودرتکی ملکانی سر  ءَ اثرمند بوگ ءَ ریاست پہ ریاست داں دراجیں مدتے ءَ داروکیں مذھبی تعصبے  اِشت ۔

 دوھزار سئے ءِ امریکی اُرش ءَ عراق نسلی تک ءَ بھر کُرت ،کمتریں سنیانی سر ءَ شماری ھساب ءَ  گیشتریں شیعہ زور آور کُرت اَنت ءُ سدانی سال ءَ ھستیں توان ءِ تناسب  بدل کُرت  ۔
 
نی سوریا ءِ جیڑہ سرکارے ءَ پروش دیگ ءَ اِنت کہ آئی ءِ پُشت ءَ بشارالاسد ءِ  علوی سرکار اِنت ،  کہ چَہ ملک ءِ کمتریں بھر'' شیعہ یاں '' سیادی دار اِیت ۔ یاگیانی بگیری ءَ برجاھیں جنگ گیشتر گوں سنیان اِنت کہ ملک ءِ گیشتریں بھر اَنت ، ھمے جنگ ءَ جھادی رضاکار بغداد ءَ گر داں بیروت ءَ یک بدڈولیں مذھبی جنگجاھے جوڑ کنگ ءِ سکین دات اَنت ۔

'' آ اُود ءَ تپاکیں پجارے ءِ سنچ نیست ءھمے سبب اِنت کہ توان بھر اِنت لیبنان ، سوریا ، عراق ءُ بحرین ءِ وڑ ءَ کہ کسے بہ کٹ اِیت ءُ جنگ آسر بہ بیت ، اے ھما وھد ءَ بیت کہ کٹَوک کلیں ادراھاں دستیگ بہ کنت ۔ '' اے ھبر اَنت میان رودرتک ءَ اکیڈمک ءُ فارمر اسٹیٹ ڈیپارٹمنٹ ءِ اُگدہ دار ناصر ولی ءِ کہ بروکنگز انسٹی ٹیوشن ءَھم  سینَر فیلو اِنت ۔

'' ایشی ءَ ھر دوئیں نیمگ کنگ ءَ اَنت ، چَہ برز ءَ گر جھلءَ  ، جھل ءَ گر برز ءَ   ۔ ''

فرقہ پرستی ءِ نادانی:

اے ھونی ئیں تعصب ءِ کردار باز اَنت چوش کہ '' دولت اسلامی عراق والشام (  داعش / آئی اس آئی ایل ) اِنت کہ چَہ القاعدہ ءَ درکپتگیں گروپے آئی ءِ مول میان رودرتک ءِ دلبند ءَ '' خلافت '' جوڑ کنگ اِنت ، جون ءَ گوریچانی پھنات ءُ عراقی میانی شھر دستیگ ئِے کُرتگ اَنت ۔

چَہ آئی اس آئی ایل ءِ نیمگ ءَ شنگ بوتگیں ویڈو ءِ تہ ءَ پیش دارگ بوتگ کہ آئی ءِ جنگول کماشیں مردے ءِ لوگ ءَ پُروشگ،  آ ءُ آئی ء دو ورنائیںِ چُکاں عراق ءِ شیعہ مزن  وزیر نور المالکی ءِ سرکاری آرمی ءِ بھر بوگ ءِ سبب ءَ ملام کنگ ءَ اَنت ۔

وھدے کہ دزگیر کُرتگیں مردے وتی جند ءِ کبر ءَ جنگ ءَ بیت ، جنگولے گوں آئی ءَ ملنڈ کنت : '' دم برتگ ئے ، ھو ؟ کُوچ ، گیشتر کُوچ ، کج اِنت مالکی کہ بَہ اِت ترا بہ پھریز اِیت ؟ تو پرچا مالکی ءِ فوج ءَ بھرتی بوتگ  ئے ؟  ''

پیرمرد جنگولانی منت ءَ زور اِیت کہ آ گوں آرمی وتی ھمگرنچیاں ھلاس کنت ءُ گْوش اِیت : ''  منی نیمگ ءَ بہ چار ، من وتی جند ءِ کبر ءَ کُوچَگ ءَ آں ، آ منی لوگ ءَ کَہ ینت من ءَ بر اَنت ۔ '' ویڈیو سِست ءُ سیدیں پیمے ءَ ھلاس بیت انچوش کہ گیپتگیں مردماں زھم جنگ بوت ءُ گوں اے گالاں '' ندر کنگ بوت اَنت '' ۔

آئی ایس آئی ایل ءِ سروکے ءَ گوں اسکائپ ءَ ریوٹرز ءَ گپ جنان اے کشت کشار ءِ درگت ءَ گشینتگ کہ اے دلگوش دئیں کار اِنت انچوش کہ آھانی زْرمبش گوں کش گور ءِ سیمسراں وتی اسلامی ریاست ءَ جوڑ بہ کنت۔

'' ما گوں مالکی ءِ ھمراھدار ءُ گوں آئی ءِ پلیتیں ریاست ءَ اسلام ءِ نیکراھی راھبندا نی رِد ءَ پیش کَہ اِیں ۔ ''
آ گْوش اِیت : '' ھرکس چَہ ایشی ءَ پیش کہ ما گوں بالادستی آئی ءَ بہ گر اِیں  گوں پشومانی ءَ مئے کر ءَ بَہ اِت آ چَہ مئے مردماں ھساب بیت ۔ بلئے یکے گوں وتی کافری ، بے دینی ءَ گوں ما جنگ ءَ زور دنت  آ وتی آسر ءَ گند اِیت ۔ ''

آئی اسی آئی ایل ءِ گوں بازیں گپ القاعدہ ھم تپاک نہ دار اِیت ءُ  وتی سر ءَ نہ زور اِیت ، آئی ایس آئی ایل ءَ عراق ءَ نفرت ودی کنوکیں ترانانی تہ ءَ گیشی آورتگ ، بیرگرگ ءِ بیھار دئیان  ءَ  شیعہ یاں '' مالکی  ءِ کچک ''  یا '' رافضی ءُ نجس''  گْوشگ ۔

آ جار جن اَنت : '' مرگ  پہ شیعہ ملایاں تیوکیں زبان اِنت پہ گپ ءَ ءُ آھانی پِس اِتگیں ٹولی سرپد  بہ بیت ۔ ''

چَہ شیعہ یانی نیمگ ءَ ھم انچیں ویڈیو شنگ کنگ بوگ ءَ اِنت کہ آھانی تہ ءَ  سنی سزا دیگ بوگ ءَ اَنت ۔ یکے ءِ تہ ءَ مردمانی ٹکے انچوش پہ دیم کورکائی تیر جنگ بیت  تیر لھتیانی سر ءَ پیوست بنت ۔ چَہ ایشی ءَ پد یک دومی ءَ دروگبند کنگ کہ اے کارپد آئی ءِ نہ ینت  اُوتاک ءِ تہ ءَ پیش اَتکگیں ندارگانی سبب َ دومی ءَ لیکگ کہ  دیوالانی سر ءَ ھونانی نکش ءُ ھرچ نیمگ ءَ تیرانی ٹپ اَنت ۔


بازیں مذھبی تجزیہ نگار گْوش اِیت کہ اے کار پہ وتی بگیری ءَ اُوشتوکانی پُروش دیگ ءَ سلاہ ءِ پیم ءَ کارمرد بوگ ءَ اِنت بلئے ھمے کار آھانی جند ءِ مذھبی زندمان ءِ تہ ءَ زھرمینگ ءَ اِنت ، باز رند ءَ آ وتی تپنگ ءَ سر ءَ کنٹرول ءَ یلو دئے اَنت ۔

'' اے ملکانی تہ ءَ راجی پجار ھلاس بوگ ءُ مذھبی پجار گیشتر رُدوم زورگ ءَ اِنت ۔ '' ناصر ءَ گْوشت ۔

پروفیسرچارلس ٹرپ ءَ لندن یونیورسٹی ءِ اسکول آف اورینٹیل اینڈ افریکن اسٹیڈیز ءَ گْوشتگ : ''  عرا ق ءِ تہ ءَ اے کار چَہ 1990 ءَ بوتگ ، آمر صدام حسین ءَ کہ 2003 ءَ چَہ واکداری ءَ زِبھر کنگ بوت ، سیکولر رجیم ءِ جاہ ءَ  '' نیکراھی تقوی ءِ باوستے '' بندات کُرت  گوں اے کرد ءَ کہ آئی ءِ سر ءَ سنگینیں میان اُستمانی بندش ھست اِت اَنت  ۔ ''

چَہ سنی سلفیانی بے راھبندیں پلہ مرزی ءُ '' شیعہ ازم '' ءِ  سکین ءَ  '' موقع پرستیں راھشوناں دیست کہ  اے پہ مردمانی مذھبی ءُ فرقہ ءِ بنیاد ءَ جنزینگ ءَ سوتمند اِنت ۔ ''

'' کارے ءَ  کہ مالکی سرکار ءِ چیردستی ءَ برجاہ اِنت ، فرقہ پرستانی اَبید چَہ ٹپاس زرتگیں شَور ءُ کارپد گوں کینگ ءُ کنت ءَ بدل کُرت اَنت ۔ ھما لیڈر کہ وتارا  '' نیلامی ءِ بگیری ءَ چالاکیں جنگے''  ءِ تہ ءَ سما کنگ ءَ اِنت ،آھاں ایشی ءَ مذھبی ءُ شرعی گْوشت ۔'' اے ھبر اَنت ٹرپی ءِ  '' دمگ ءِ گوازی گراں ھم وتی سیاسی ءُ جغرافیائی سوت ءُ نپانی شوھاز '' مذھبی قبا ''  گْور ءَ دات اَنت ۔ '' آئی ءَ وتی ھبرانی تہ ءَ ھوار کُرت ۔

آئی ءَ گْوشت :  '' اگاں تو ایرانی یے ءِ بستار ءَ وتی شیعہ ازم ءِ سر ءَ زور دئے اے سوچ  ترا لیبنان ءِ تہ ءَ دراندازی ءِ اجازت دنت ( آ اُود ءَ شیعہ یانی مزنیں آبادی یے ) ۔ ھمے پیم اگاں تو سعودی یے تو گْوشت کن ئے کہ اے دمگی دژمنانی بیگری ءِ درگت ءَ نہ اِنت بلکیں پہ لھتے مستریں مول ءُ مرادان اِنت ۔ '' 

یزد سیگھ کہ بیروت ءِ کارنیگی مڈل ایسٹ سینٹر ءَ ایسوسیئٹ اِنت ، دلیل دنت : '' پہ راستیں وڑے ءَ اے مذھبی جنگ ءِ تہ ءَ ھچ رنگیں '' مذھبی بحث '' نیست اے دائم بنیاد پرستی اِنت ، جنگے پہ سیاسی توانمندی ءَ ۔ ''

 مسلمانانی دو ھمسنگیں فرقہ یانی میان ءَ دُژمنی ھروھد ءُ ھون ریچ ءُ آسشان بنت ، اے نی دمگ ءِ مزنیں پھناتے ءَ تالان بوتگ ، چَہ رودرتکی رومی زر ءَ ءَ بہ گر داں عراق ، مزن ھُور ءَ یمن ءَ ۔ '' اے ناں یکشل ءَ مذھبی اِنت ناں زگریں وڑے ءَ سیاسی؛ دو ھواردگ اَنت کہ یک دومی ءَ سکین ءُ شُور دئے اَنت ، ذاتی سوت ، جغرافیائی ءُ سیاسی گرچل اے آس ءِ سر ءَ پٹرول ریچگ ءَ اَنت ۔ ''
اے ھبر اَنت ، کتاب '' پریلیئس سیناریو ان دی ایسٹرن مڈیٹیرین '' ( رودرتکی رومی زر ءِ ھونی ئیں ندارگ )
ءِ نوشتہ کار طارق عثمان ءِ ۔

عثمان  گْوش اِیت : '' فرقھی جنگ انچیں وھدے ءَ بوگ ءَ اِنت کہ عرب چاگرد دھکاں ھاکمی کنوکیں آمریں بادشاھانی درانڈیھ کُرتگیں راھشونانی رندگیری ءَ چَہ کْوھنیں سیاسی راھبنداں نوکیں سیاست ءِ نیمگ ءَ آیگ ءَ اِنت ، دنیگت ایشی ءِ دْروشم نہ گیش اِتگ ۔''

اے گْوستگیں سد ءُ پنجاہ سال ءِ تہ ءَ اولی رند اِنت کہ دمگ مزنیں کساسے ءَ  چَہ سلاھاں سربار ءُ دیناداسی ئیں جھادے گروپاں  گندگ ءَ اِنت کہ چَہ رودرتکی سوریاءَ گر داں روکپتی عراق ءَ دستیگ کنگ لوٹ اَنت ءُ کم کم ءَ وتی ریاستے جوڑ کنگ ءَ اَنت ، داں وتی موجودگی ءَ دائمی بہ دار اَنت ۔

عثمان ءَ گْوشت : '' اگاں چوش بہ بیت اے  نان ایوک پہ دنیا ءِ اے بھر ءِ واتکواکیں ملکاں ترسے بیت  ، ناں ایوک پہ ھماھاں کہ مذھبی ھساب ءَ شماراِش کم اِنت بلکیں پہ سرجمیں چاگرد ءَ ترسے بیت ۔ ''

زانتکار گْوش اَنت کہ باندات ھمینکس ھَندی ٹکانی دست ءَ اِنت  ھمینکس دمگی توانانی ۔

ٹرپی ءَ گْوشت : '' تھی سیاست ایشی ءَ یک رنگے دات کنت ، باز بر ءَ تھی سیاست ءِ مراد سک باز کُشت ءُ کُشار ءُ ھونریچی بیت ، انچیں کار کہ شما سوریا ءَ دیستگ اَنت اد ءَ گند اِش کہ میتگے ءِ مردم چَہ دومی نیمگ  ءِ مردمانی دست ءَ کُشگ بوتگ اَنت ۔ ءُ الم ھَںدی سیاست اے جنگ ءَ ھلاس کُرت کنت ، شری یے ءِ آورت کنت پرچا کہ راستی ءَ آئی ءِ راھشون تھی مردم بنت ۔ ''  

 دومی نیمگ ءَ  اے راستی یے کہ عراق ءِ زربار ءَ نشتگیں سنی مالکی سرکار ءِ بگیری ءَ ھمپت اَنت ، آ گْوش اَنت کہ مالکی ءَ آ چَہ واکمندی ءَ زِبھر کُرتگ ءُ جھل جتگ اَنت ، آھاں آئی اس آئی ایل اے پہ اے بَھمانگی سوبمندی ءَ کمک کُرتگ ، ءُ ھمے بگیری ءُ دگری آھانی ءُ آئی اس آئی ایل ءِ میان ءَ گستائی ءِ سبب ءَ ھم بوت کنت ، آئی ءِ دگراں برداشت نہ کنگ ءُ کشت ءُ کشارانی سر ءَ ۔ انچوش کہ ھپت سال پیش سوریا ءُ عراق ءَ بوتگ ۔


زانتکار گْوش اَنت کہ  تھی بگیری ، زرانی ءُ زمینانی بھر ءُ واکمندی ءِ جیڑھانی سر ءَ آئی اس آئی ایل ءِ  آسر ءَ  پُرشت ءُ پروش بیت ۔

آھاں باور اِنت کہ  آئی اس آئی ایل ءِ جنگول رد دیگ بنت ، چَہ جتائیں تمن ءُ ٹکانی نیمگ ءَ ، دگہ سنی گروپانی نیمگ ءَ ، صدام ءِ باریگ ءِ افسرانی نیمگ ءَ ءُ عراق ءِ بُنکی مردمانی نیمگ ءَ انچوش  کہ آھاں دوھزار پنچ داں دوھزار ھشت ءَ گوں القاعدہ ءِ راھشون ابو موسی الزرقاوی ءَ کُرت ، وھدے عراقی یاگیاں آئی ءِ تُرندیں اسلامی راھبندانی بگیری کُرت ۔

  لھتے دلیل دنت کہ اے پُرشت پُروش زیت بیت وھدے کہ جھادی وتی دستیگ کرتگیں مزن پھناتیں زمین ءَ سرکار جوڑ کن اَنت ۔

چارلس ٹرپ ءَ گْوشت : '' القاعدہ  ءِ مستریں توان اِیش اِنت کہ آئی ءَ چاگردی ھنکین نیست ۔ آ مردماں لیکوے ءِ سر ءَ یکجا کنت بلئے آھاں لین ، آپ ءُ چاگردی انصاف ءُ دگہ آسراتی آئی ءَ دیگی نہ اِنت ۔ آئی ایس آئی ایل نی ھمے کار ءَ کنت۔   ''

ٹرپی گْوش اِیت : '' داں انیگ ءَ ھما شھر کہ آئی اس آئی ایل ءَ گیپتگ اَنت آ اُود ءَ چاگردی توان ءِ ترتیب ءُ ساچ ٹکی راھشون ءُ پیسرگیں بحث پارٹی ءِ اُگدھداراں دست ءَ اِنت ، وھدے کہ مردم گوں تپنگ ءُ سنگدلی ءَ ءُ آئی ایس آئی ایل گوں کشت ءُ کُشار ءَ اِنت ۔ ''

 ٹرپی ءِ رد ءَ : '' آ زان اَنت آ دمگاں ابید چَہ ٹکانی کمک ءَ ھاکمی کُرت نہ کن اَنت ۔ وھدے تو پیشیگیں کاراں چار ئے کہ  چِہ پیم القاعدہ ءُ زرقاوی ءِ زُور پُرشت پرچا کہ آئی ءَ آھانی راہ  تاب دات ۔ ''

زانتکار گْوش اَنت ؛'' زمین ءِ سر ءَاے گمان کنگ گران اِنت کہ مالکی گوں عراق آرمی  ءَ کہ زمین ءَ گیش گاگدانی سر ءَ ھست  وتی ببا داتگیں زمین ءَ چَہ آئی ایس آئی ایل ءَ پچ گرگ ءَ اِنت ۔ بلئے ایشاں چَہ ایران ءَ ھیلکاری زرتگیں شیعہ جنگولانی کمک ءَ چوش کہ '' اھل الحق '' ءِ پچگرگ فرقی پرستی ءِ کشتارجاہ جوڑ کنوکیں رِپکے ۔ ''

    باز پیشگْوشی کنگ ءَ اِنت کہ جنگ داں ھما وھد ءَ برجاہ بیت وھدے کلیں فرقہ داں سوریہ ءَ گر عراق ءَ ، شیعہ ، سنی ، کرد ءُ علوی وتی وتکواکیں ریاست جوڑ مہ کن اَنت توری وتی انیگیں میان اُستمانی سیمسرانی تہ ءَ ۔

 پدرائیں زمین جاور ءِ بدلی گوریچانی نیمگ ءَ کوردانی دمگ ءَ بوگ ءَ اِنت کہ ایشی ءَ چَہ بیست سال ءَ بُرز ءَ اِنت ءُ زانوگر گْوش اَنت آ پہ مدامی بیت ۔

نوشتہ کار : سامعہ ناکھول
پلگار : ڈومینک ایوانز ءُ  فلیپا فلیچر